Vrije Universiteit Brussel (ver)bouwt circulair op eigen campus

De toekomst van het bouwen is circulair. Daar zijn de onderzoekers van VUB – Architectural Engineering aan de Vrije Universiteit Brussel rotsvast van overtuigd. Daarom bouwen zij een circulair pilootproject in de oude studentenkoten op de eigen campus. Dankzij circulair bouwen kunnen de grote materiaal- en afvalstromen in de bouwwereld een halt worden toegeroepen. Een circulair model draait immers om hergebruik: afgedankte gebouwen worden daarbij niet als afval maar wel als potentiële materiaalbanken gezien. Dat komt niet alleen de planeet ten goede, maar ook het projectbudget.

Met een aandeel van 40 procent is de bouwwereld kampioen in afvalproductie. Nochtans hebben lang niet alle materialen bij het afbreken van een gebouw hun levenseinde al bereikt. Hoewel bouwmaterialen steeds vaker gerecycleerd worden, zijn deze processen doorgaans milieubelastend en komen de gerecycleerde materialen vaak in een laagwaardige toepassing terecht. In een circulaire economie gaat dat traditionele model van ontginning, gebruik en afvalverwerking op de schop. In de plaats daarvan komt er een circulair proces waarin bouwmaterialen langer in gebruik blijven door ze steeds opnieuw in te zetten. Zo’n nieuw proces vraagt natuurlijk een drastische omslag van de bouwsector. Meestal is het technisch immers niet mogelijk om bouwmaterialen tijdens de afbraak te recupereren en ook juridisch en economisch zijn er wat hindernissen te overwinnen.

Al meer dan vijftien jaar timmeren onderzoekers van de onderzoeksgroep VUB Architectural Engineering aan de Vrije Universiteit Brussel daarom aan de weg naar een circulaire en veranderingsgerichte bouwpraktijk. De laatste jaren zien zij het tij geleidelijk aan keren, nu steeds meer bouwactoren op de kar springen. “Steeds vaker worden wij gevraagd onze expertise te delen”, zegt professor Niels De Temmerman, die het onderzoeksteam leidt. “Vaak gaat het om architecten of ingenieursbureaus, maar ook het beleid en de vastgoedsector raken stilaan overtuigd.” Ook eigenaars en individuele bouwers zullen de vruchten van een circulaire bouweconomie kunnen plukken. Hoewel circulaire oplossingen nu vaak voor een initiële meerkost zorgen, zullen dankzij hergebruik in de toekomst goedkopere bouwmaterialen op de markt beschikbaar zijn. Daarnaast wordt het makkelijker en goedkoper om verbouwingen uit te voeren. “Demonteerbare bouwsystemen met droge en reversibele verbindingen laten toe om snel en vooral zonder veel stof of bouwafval aanpassingen te doen,” zegt Anne Paduart van het VUB-onderzoeksteam. “Wanden weghalen, na-isoleren of leidingen vervangen wordt zo een stuk eenvoudiger. Dat maakt onderhoud mogelijk, maar kan ook heel wat kosten besparen bij toekomstige renovaties.”

Circulair pilootproject

Hoewel de circulaire economie steeds meer opgang maakt, is circulariteit in de bouwwereld allesbehalve de gangbare praktijk. Samen met een aantal koplopers zoals  Geberit, Groep Van Roey, Reynaers Aluminium en Saint-Gobain bouwt VUB – Architectural Engineering daarom aan het Circular Retrofit Lab, een pilootproject voor circulair bouwen binnen het Europese onderzoeksproject ‘Buildings as Material Banks’. Het Circular Retrofit Lab omvat de totaalrenovatie van enkele modules van de studentenkoten op de eigen VUB-campus. Het zal dienstdoen als disseminatieruimte en flexibele werkplek, maar kan in de toekomst makkelijk omgevormd worden naar gastenkamers, les- of laboruimte of zelfs andere onvoorziene functies. Met de bouw van het Circular Retrofit Lab, dat tegen maart 2019 afgewerkt zal zijn, wil het onderzoeksteam de transitie naar een circulaire bouweconomie inzetten. Daarom hees het voor de uitvoering van het project een heleboel industriële partners aan boord zoals  Geberit, Groep Van Roey, Reynaers Aluminium en Saint-Gobain. Die nemen zo een koploperspositie in binnen de bouwwereld. Dat sluit aan bij de visie van de Vrije Universiteit Brussel, die via de oprichting van een nieuwe leerstoel bedrijven wil ondersteunen bij hun overgang naar een circulaire economie. “De duurzaamheidsproblematiek waar we vandaag voor staan, kunnen we enkel oplossen door systemische veranderingen,” zegt professor Niels De Temmerman. “Als universiteit hebben wij als eerste de taak om onze kennis te delen en zo de maatschappij te begeleiden bij het inzetten van deze transitie.”

CRL op website VUB

Pilot case CRL op website BAMB 2020

Blog CRL op website BAMB 2020